เมื่อมีระบบเครือข่ายขึ้นมา การใช้ประโยชน์นอกจากการเชื่อมต่อส่งผ่านข้อมูลถึงกันแล้ว การใช้ทรัพยากรร่วมกันเช่น เครื่องพิมพ์ แชร์ไฟล์ร่วมกัน ก็เป็นการใช้ประโยชน์ที่ผู้ใช้ทั่วไปควรทราบเทคนิคการใช้งานเบื้องต้น เพื่อให้สามารถตรวจสอบและแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นได้เอง
     ในกรณีนี้จะกล่าวถึงเรื่องที่คิดว่าไม่ยุ่งยาก และเกี่ยวข้องกับหน่วยงานโดย ใช้ตัวอย่างของสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรเป็นกรณีศึกษา โดยการ Map Drive จากเครื่องในเครือข่าย โดยเฉพาะไดร์ฟ T: ไดร์ฟ R: ซึ่งบางครั้งเกิดปัญหาไม่สามารถ Map ได้โดยเฉพาะเครือข่ายที่อยู่ตามส่วนภูมิภาค และปัจจุบันเครือข่ายภายในก็เกิดอาการเช่นเดียวกันในบางครั้ง

ก่อนอื่นเรามาทำความเข้าใจกันก่อนว่าเครื่องคอมพิวเตอร์ในเครือข่ายจะรู้จักกันได้มันจะต้องรู้ว่าเครื่องไหนมีชื่ออะไร มีที่อยู่ตรงไหน สำหรับกรณีที่เราใช้ TCP/IP เป็นโปรโตคอล เราก็จะได้ชื่อเครื่องที่ตรงกับหมายเลขไอพีเช่น compa มีหมายเลขไอพีเป็น 192.168.1.99 มี MAC Address เป็น 00-50-56-C0-00-22 แน่นอนว่าคนเราไม่มีความสามารถที่จะจำตัวเลขได้ทั้งหมดได้ดีกว่าการจำโดยใช้ชื่อของคอมพิวเตอร์
เพื่อให้การใช้งานคอมพิวเตอร์ในเครือข่ายง่ายขึ้นจึงมีบริการสำหรับแปลงตัวเลขที่จดจำยากให้เป็นชื่อเครื่อง และทำนองเดียวกันก็แปลงชื่อเครื่องให้เป็นตัวเลขอีกที ตัวให้บริการดังกล่าวได้แก่ DNS และ WINS โดยที่ DNS จะให้บริการแปลงชื่อเครื่องและหมายเลขที่อยู่ในโดเมน ยกตัวอย่างเช่น เครื่อง compa เมื่ออยู่ในโดเมน oae.intra การเรียกชื่อก็จะเป็น compa.oae.intra
     สำหรับ WINS เป็นบริการแปลงชื่อเป็นตัวเลข ของไมโครซอฟต์ ซึ่งโปรแกรมวินโดวส์จะประกาศชื่อเครื่องตัวเองโดย broadcast ไปทั่วเครือข่ายว่าตัวเองมีหมายเลขและชื่ออะไรอยู่อย่างสม่ำเสมอ ตัว WINS ก็จะเก็บค่านี้เอาไว้ เมื่อเครื่องใดต้องการใช้ข้อมูลก็มาดึงไปได้โดยไม่ต้องรอให้เครื่องนั้นรับข้อมูลการ broadcast จากเครื่องทุกเครื่องในเครือข่าย

รูปที่ 1 แผนผังของ WINS และ DNS

ปัญหาที่เกิด
     การจัดการเครือข่ายดูจะราบรื่นดีครับ แต่ปัญหาก็ยังเกิดขึ้น เนื่องจากการ Map Drive ที่ใช้ใน สศก. ใช้วิธีเขียนสคริปต์ไว้ใน Logon Script โดยใช้คำสั่ง "net use T: //cai-srv4/ttemp" ซึ่งบางครั้ง Map ไม่ได้เมื่อรีบู๊ตใหม่ก็สามารถ Map ได้ ปัญหาน่าจะเกิดจากการรอการแปลงชื่อเครื่อง และการทำ authentication ตรวจสอบสิทธิการใช้ สำหรับการตรวจสอบสิทธินั้นขอตัดออกไปก่อนเนื่องจากปัจจุบันเราให้สิทธิว่าทุกคนมีสิทธิเข้าใช้งานได้แล้วเป็นอย่างน้อย ดังนั้นเราจะมาดูเฉพาะการแปลงชื่อกันก่อน

การทดสอบเพื่อแก้ปัญหา
     จากสคริปต์จะเห็นว่าเราใช้ชื่อเครื่องซึ่งต้องใช้ WINS เป็นตัวค้นหาเครื่อง วิธีทดสอบโดยใช้การ PING อาจทำไม่ได้เนื่องจากติด Firewall หรือ Admin ปิดไม่ให้ใช้คำสั่งนี้ได้ ดังนั้นเราสามารถทำได้โดยวิธีอื่น วิธีง่ายที่สุดคือ ไปที่ windows explore ในช่อง Address ให้ใส่ชื่อเครื่องเป็น \\cai-srv4

รูปที่ 2 หน้าต่าง windows explore เมื่อใช้คำสั่ง \\cai-srv4

     เมื่อกด Enter แล้วหากสามารถเข้าได้ก็จะเป็นทรัพยากรที่แชร์ไว้ หรืออาจต้องทำการใส่ รหัสผ่านก่อนใช้งาน ให้ท่านใส่รหัสผ่านของท่านตอนเข้าโดเมนลงไป หากพบขั้นตอนดังกล่าวข้างต้นก็แสดงว่าไม่มีปัญหาในการใช้ชื่อเครื่อง แต่หากเข้าไม่ได้จะมีหน้าต่างขึ้นมาบอกทำนองว่า "ไม่สามารถค้นชื่อเครื่องพบ ท่านอาจสะกดชื่อเครื่องผิด" หากขึ้นแบบนี้ แสดงว่าไม่สามารถใช้ WINS ได้

     ในช่องของ Address สามารถใส่ค่าอื่นได้อีกเช่น ชื่อในโดเมน และหมายเลขไอพี ดังนั้นหากการใช้ชื่อเครื่องไม่ได้ เรายังสามารถใช้ค่าอื่นแทนได้ ตัวอย่าง cai-srv4 เมื่ออยู่ในโดเมนจะเป็น cai-srv4.cai.oae.intra มีหมายเลขไอพีเป็น 192.168.x.x หมายเลขไอพีหาได้โดยใช้คำสั่ง nslookup

สรุปคือ ในช่อง Address สามารถใส่ค่าได้ 3 แบบ ได้แก่

1. ชื่อเครื่องคอมพิวเตอร์
2. ชื่อในโดเมน
3. หมายเลขไอพี

     หากป้อนทั้ง 3 แบบแล้วยังติดต่อไม่ได้ ให้ตรวจดูว่าเครื่องนั้นต่อกับเครือข่ายและยังใช้งานได้หรือไม่ หากยังใช้อินเตอร์เน็ตได้ก็แสดงว่าเครือข่ายไม่มีปัญหา ให้ดูที่ Firewall ที่ control panel ของเครื่องว่าปิดส่วนที่จำเป็นในการใช้หรือไม่ โดยปกติแล้วจุดนี้ไม่ค่อยมีปัญหา เนื่องจากโปรแกรมจะถามก่อนว่าจะ block หรือไม่หากกำหนดผิดไปก็ไปรีเซ็ตให้เป็น ค่า default ได้

รูปที่ 3 หน้าต่างของ Local Area Connection Properties

     ให้ทดสอบกับเครื่องอื่นหากมีเครื่องนี้ใช้ไม่ได้แต่เครื่องอื่นใช้ได้ ให้ตรวจสอบดูว่าการตั้งค่า Network properties ถูกต้องหรือไม่ โดยใช้คำสั่ง ipconfig /all เพื่อดูเปรียบเทียบกันกับเครื่องที่ใช้งานได้ ให้เปรียบเทียบค่า WINS, DNS, DHCP ซึ่งต้องเหมือนกับเครื่องอื่น
     ตรวจสอบดูว่ามี Client for Microsoft Networks ติดตั้งหรือไม่
สุดท้ายอาจเป็นเพราะ Driver ทำงานผิดพลาดต้อง remove แลนการ์ดออกไปแล้วติดตั้งใหม่

แนวทางแก้ไข
ในสคริปต์ให้เพิ่มการ map เป็นทั้ง 3 แบบเช่น
net use T: //cai-srv4/ttemp
net use T: //cai-srv4.cai.oae.intra/ttemp
net use T: //192.168.x.x/ttemp
เพิ่มการติดตั้ง DNS, WINS เป็น replicate กับส่วนกลาง